تاریخچه شغل وکالت

وکالت

مقدمه
اگر نظام آفرینش را با دقت بررسی کنیم در می یابیم که خدا جهان را بر اساس حرکت و کار قرار داده و سیر تکاملی موجودات را بر این پایه استوار فرموده است . از ذره تا خورشید هر یک از موجودات کوچک و بزرگ اگر از فعالیت و کار باز ایستند به مقدار خویش به گو شه یی از این نظام بزرگ لطمه می زنند ، و در سیر تکاملی خود نیز وقفه و خلل ایجاد می کنند.

انسان نیز جزیی از این جهان است و در چنین صحنه پر تلاشی نباید بیکار بماند ، زیرا دور از خرد و انصاف است که موجودی از فعالیتها و حرکتهای دیگر موجودات بهره بگیرد و خود بهره ندهد و سر بار یگران باشد . و نیز می دانیم که دستیابی به پیشرفتهای معنوی و مادی با حرکت و کار و کوشش امکان پذیر است ؛ و آنکه تن به کار نمی دهد و از رنج کار می پرهیزد و خود را از رسیدن به کمال باز می دارد .

دیانت پاک اسلام که قوانین آن به زیر بنای محکم و ریشه دار فطرت بنا شده ، و مقرراتش خواسته ها و کششها ی فطری و نهادی انسان را در بر دارد به « کار » ارج می نهد و بر خلاف برخی از ادیان پیروان خود را به کار وا می دارد و گوشه گیری را ناروا می شمارد .

در اخبار پیشوایان اسلام آمده است : « ایّاکَ و الْکَسَل …. » . ( از کسالت و سستی بپرهیزید ) .
چرا که انسان باید در این جهان زندگی کند و برای زندگی نیز ناگزیر از کار کردن است . شخصیت و سر بلندی در سایه زحمت و کار به دست می آید و آن که می خواهد در اجتماع مفید باشد باید کار کند . تنها با شرکت فعالانه در اجتماع و با تلاش و کوشش شخصیت واقعی هر کس شکل می گیرد و اثبات می شود .جوانان باید بدانند بیکاری ضربه بزرگی به شخصیت و آبروی اجتماعی آنان می زند ؛ و کار و اشتغال موقعیتی برتر همراه با احترام به آنان می بخشد و آنان را آزاد و بلند طبع ، مستقل و سربلند بار می آورد .

تاریخچه شغل وکالت
فن وکالت از زمـانی پدید آمده که افـراد از استعمال زور جهت حل اخـتلاف خود صـرف نظر کرده اند.
وکیل دادگستری یک عضو مستقل در مجموعه خدمات قضائی است . وکیل به کار آزاد ، اشتغال دارد و نوع فعالیت او با فعالیت اصناف متفاوت است . وکیل دادگستری اشتغال به مشاوره و وکالت مستقل در تمام زمینه های حقوقی دارد .

وکالت یکی از نهادهای حقوقی قدیمی است که سابقه تاریخی طولانی دارد و نمی توان آن را در نقطه ای خاص از تاریخ بشر متوقف کرد و به نظر می رسد که بنای عقلا در نخستین جوامع متمدن بشر پایه گذاری آن باشد . در این میان وکالت دعاوی -که بخشی از انواع وکالت است – در یونان رواج داشته و حتی می توان ان را یکی از موجبات رشد منطقی و حتی فلسفه در آنجا دانست . وکالت دعاوی در رم قدیم نیز بصورت فن ظریفی در آمده بود و رواج کامل داشت و مردم برای اثبات و احراز حقوق خود در دادگاه به کسانی که از قدرت بیان و استدلال بهرمند بودند و از قانون اطلاع داشتند وکالت می دادند تا در دادگاهها و در مقابل حاکمان از حقوق آنها دفاع کنند .

، مورد قبول شارع مقدس قرار گرفته و در سنت مواردی از آن دیده می شود .
در قوانین سابق ایران – که هنوز برخی از آنها به قوت خود باقی می باشد – نیز وکالت در متون مختلفی که در فقه جایز شمرده شده ، جایز و رواج داشته است و در دعاوی با محدودیتهایی پذیرفته می شده و قانونی بوده است . دلیل این محدودیتها در وکالت دعاوی ، آن بوده که وکالت در محاکم مانند حرفه ی پزشکی و دارو سازی و امثال آنها از جایگاه والایی برخوردار بوده و هست و باید صلاحیت شاغلین به آن احراز شود .

مفهوم شغل وکالت
هر فردی در چهار چوب قانون حق دارد در هر زمینه از حقوق ، از خدمات وکیل مورد انتخاب خود بهره مند گردد . هر شخصی می تواند چه برای دریافت مشاوره ، چه در برابر دادگاهها ، چه در داوری و چه در برابر سایر ارگانها و مقامات ، وکیل دادگستری را به اختیار خود تعیین نماید .
بنابراین با صرف قانون گذاری تمام کارها درست نمی شود . قانون می تواند نه فقط به وسیله قانون شکنان که قانون را رعایت نمی کنند ؛ مورد تجاوز قرار گیرد ، بلکه به گفته « اشـترن stern » این یک واقعیت ابدی است .

در جایی که بشر مراحل احـقاق حـق را تعقـیت می کند ، اشتباهاتی نیز پیش خواهد آمد و ممکن است سهواً بی عدالتی هایی بوجود آید . به این دلیل یکی از اصول ابتدایی حکومت قانونی این است که حکومت شغل وکالت را به رسمیت بشناسد وکیل را در مقابل هر شخصیتی مورد حمایت قرار دهد .

وکالت و اهمیت آن در جوامع امروزی
تمام روابط حقوقی مردم را طی فورمولها و موارد قانونی نمی توان پیش بینی نمود . هر موردی که متن قانونی وجود داشته باشد به خودی خود حل اختلاف را نمی یابد ، بلکه احتیاج به نظر یک نفر قاضی دارد و اوست که باید قانون را با حقیقت وفق دهد ؛ با وجدانترین مدعیان در موردی که اخلاق و وجدان یا منافع شخصی وی اصطکاک پیدا می کند ؛ از آن چشم پوشی می کنند ، هر جا که یک قاضی وجود دارد وجود یک وکیل ضروری است .

علاوه بر آنچه گفته شد مداخله وکلا در دعاوی از نظر روان شناسی تاثیر عمیقی دارد . ضرب المثلی است که می گوید « خداوند عالم با وجود آنکه از امور اشکار و نهان مطلع است ، معذلک میان خود و مخلوقش واسطه هایی قرار داده است . » این ضرب المثل می فهماند که مخلوق برای بر آورده شـدن حاجـات خویـش باید مقـدسین را بین خـود و خـدا واسطه قـرار دهد ؛ پـس چگونه یک نفر قاضی که از حـقایق امور اطلاعی ندارد ؛ می تواند بی واسـطه با مـردم عوام مواجه گردد ؟
اصحاب دعوی به شخصی که مانند خودشان دلسوز و با حسن ظن و خوشروئی گفته هایشان را استماع کند و محرم رازهایشان باشد ، احتیاج دارند .

« اِگسو Aguesseaa » در مورد قداست شغل وکالت سخن زیبایی دارد و با بیانی غیر صریح می گوید : که هر کسی نمی تواند عهده دار شغل وکالت باشد و این به خاطر محدودیتهایی است که این شغل برای صاحب خود ایجاد می کند .
اومی گوید : « وکالت همانقدر قدیم است که قضاوت و همان اندازه نجیب است که پرهیزگاری و تقوا و هان قدر وجودش لازم است که عدالت … » . « وکیل با وجود آن همه قید و بند اخلاقی و مقررات انضباظی همیشه از استقلال خود خرسند و راضی بود که با رعایت آن مقررات در حفظ و استقلال خود ، استقلالش از تمام مشاغل آزاد دیگر زیادتر است . »

به هر حال امروزه ، حضور وکیل در دادگاهها را امری اجباری دانسته اند ولو خود متهم به آن مایل نباشد . با توجه به این امر ؛ اگر دلیل نقلی فقها بر رجحان دخالت وکیل دعاوی هم وجود نداشت ، باز حفظ مصالح عامه و اجرای عدالت اجتماعی و امنیت قضائی اقتضا داشت که دخالت وکیل را در دعاوی و خصومات ، مخصوصا در دعاوی کیفری که مسئله دماء و سلب آزادی است ؛ ضروری و رایج بدانیم .

نیاز مردم به وکیل نیازی اساسی
کشور قانونمند ما از مدتها پیش تقریبا روابط زندگی مردم را به طور رسمی در چارچوب های قانونی قرار داده است . برای مردم خیلی از مواد قانونی کاملا نا آشنا هستند .
آنها بدون استفاده از کمک حقوقی نمی توانند این قوانین را رعایت کنند . به این ترتیب یک شهروند وابسته است به افرادی که این متون را بشناسند تا به او بگویند که حقوقش چیست و تا کجا این حقوق ادامه داشته و به کجا ختم می شود . برای این امر توانایی تخصصی لازم است که ممکن است در بسیاری از مشاغل یافت شود ، ولی تنها توانایی کافی نیست ،

مردم لازم دارند که مشاورین و وکلای حقوقی داشته باشند که در خیلی از موقعیت ها بدون هیچ محدودیتی به او اعتماد کنند و از او مطمئن باشند که کاملا غیروابسته است و البته با رعایت ، قانون فقط سعی در احقاق حق موکل خود خواهد نمود .

بنا براین وکلا باید یک سری خصوصیات داشته باشند که شایسته اعتماد مردم گردند :
۱- وکیل باید ظاهرا مردی متین و موقر باشد . قدما مایل بودند که وکیلشان فردی ۵۰ ساله باشد یا لا اقل قیافه ی ظاهری او مانند مرد ۵۰ ساله ای بنماید .
۲- چه در قدیم و چه امروزه وکیل نمی تواند در خانه ی اجاره ای سکونت داشته باشد و از هر نوع تبلیغات صریح و ضمنی باید خود داری کند .

۳- وکیل در مراودات و معاشرتهای خود محدود است تا ۱۵الی ۲۰ سال پیش حتی وکیل نمی توانست کسی را جز موکل خویش در منزلش بپذیرد یا در دفتر کار دلالان حضور پیدا کند یا با کسی جز همکاران یا افراد صنف خویش رفت و آمد نماید .
و سایر خصوصیاتی که انسانی که لایق اعتماد مردم است باید داشته باشد که در این مبحث کلام
ذکر تمام آنها نمی گنجد و فقط باید به این نتیجه رسید که وکیل عمر خودر اباید صرف مردم کند و کمتر به خود توجهی داشته باشد و این نشانی است بر محدودیتهایی که شغل وکالت برای صاحب خود ایجاد می کند .

با این همه گاه سوءظن هایی راجع به وکلا وجود دارد . این سوء ظن نسبت به وکلا در درجه اول با کسانی است که هرگز با وکیل تماس نداشته اند . اگر از پرسش شوندگان راجع به دلایل انتقاد آنها از وکلا پرسیده شود ، این افراد یقینا در درجه اول جوابی را که « میشاگوتمن Micha Guttmann » در مـوارد دیگری داده بود ، خواهـند داد:« که خدا را شکر می کنـیم که ما تا به حـال با وکیل دادگـستری سـرو کار نداـشته ایم ولی ما به طور متواتر بدگویی از آنها را می شنویم .»

مصاحبه شماره ۱:
۱- رشته تحصیلی شما چه بود و از چه طریق وارد این رشته دانشگاهی شدید؟
ج: من در شاخه نظری ، رشته علوم انسانی تحصیل کردم و در سال ۱۳۸۰ با شرکت در کنکور سراسری در همین رشته و قبولی در دانشگاه وارد این رشته ی دانشگاهی یعنی وکالت شدم .
۲- لطفا شغل خود را تعریف کنید ؟

ج: وکالت واژه ای فرانسوی است و از دیدگاه من یعنی رعایت عدل و داد و رساندن حق انسان مظلوم . اگر چـه که در جامعه امـروزی ما فقط از عدل و داد سـخن می گوئـیم و عمـل به آن دیـده نمی شود .

۳- در مورد محیط کار خود توضیحاتی بدهید ؟
ج: من هنوز وارد بازار کار نشده ام و قصد ندارم به این زودی وارد بازار کار شوم ، من قصد ادامه تحصیل دارم . اما وکالت و شغل وکیلی از عمده شغلهایی است که در آن از محیط آرام و ساکت خبری نیست . چرا که یک وکیل نمی داند که در یک لحظه ی خاص با چه کسانی و چه برخوردهایی رو به رو می شود .
۴- ابزار مورد نیاز برای شغل وکالت چیست ؟
ج: باید بگویم یک وکیل بایداز بینش زیاد و منطق قوی و بهره ی هوشی بالایی برخوردار باشد تا قدرت تجزیه و تحلیل مسائلی که با آنها رو به رو می شود را داشته باشد تا همواره حق به حق دار برسد .
۵- از نظر شما ویژگی های جسمی ، روانی و شخصیتی جهت انجام این کار چیست ؟
ج: از نظر من یک وکیل باید صبور و شکیبا باشد و خیلی زود عصبانی نشود چرا که در غیر این صورت هیچ گاه یک وکیل خوب نخواهد بود .

۶- اتحادیه ها ، انجمن ها و تشکیلات حرفه ای وابسته به شغل وکالت چیست ؟
ج: شوراههای حل اختلاف – دادگاهها و قوه قضائیه از جمله مهم ترین آنهایند .
۷- اهمیت شغل وکالت در حد است ؟
ج: مسلما از اهمیت والایی برخوردار است چرا که در صورت حذف این شغل دیری نمی پاید که هرج و مرج جامعه را فرا می گیرد و همواره ثروتمندان و قدرتمنـدان بر فقرا و مظـلومان چیره می شوند